Czy gmina może dowolnie określić częstotliwość odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości – czyli jak to robią w Hrubieszowie?

Niedawno szerokim echem w kraju odbiła się informacja, iż w gminie Hrubieszów odpady od właścicieli nieruchomości będą odbierane raz na kwartał. Istotnie, lektura regulaminu (treść regulaminu – patrz tutaj https://www.hrubieszow-gmina.pl/pliki/go/uchwalaregulamin.pdf) utrzymania czystości i porządku na terenie tej gminy potwierdza, że taka ma być częstotliwość pozbywania się zmieszanych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zabudowie jednorodzinnej (§ 7 ust. 1 pkt 2 regulaminu).

Czy ustanowienie przez gminę tak rzadkiej częstotliwości odbierania odpadów komunalnych jest dopuszczalne w świetle UCPG?

Odpowiedź negatywna na to pytanie nasuwa się sama, ale czy słusznie? Jednym z ograniczeń w formułowaniu treści regulaminu powinno być zapewnienie przez gminę bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego mieszkańcom gminy. W mojej opinii wynika to z celów, jakim ma służyć regulacja zawarta w UCPG („utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy” – art. 3 ust. 1 UCPG; ponadto sformułowanie odnoszące się do wymagań/stanu/standardu/ochrony sanitarnej jest używane w ustawie wielokrotnie, por. art. 4 ust. 2 pkt 2, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 5 ust. 4 pkt 1, art. 5 ust. 5, art. 6d ust. 4 pkt 3, art. 6r ust. 2a, art. 8 ust. 1 pkt 4, art. 9 ust. 1 pkt 5 i 6, art. 9 ust. 3, art. 9d ust. 1 pkt 2 UCPG), a także z norm rangi konstytucyjnej („władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska” – art. 68 ust. 4 Konstytucji RP). Ograniczenie w zakresie kształtowania treści regulaminu zostało zawarte także w przepisie stanowiącym podstawę uchwalenia regulaminu. Zgodnie z art. 4 ust. 1 UCPG uchwalenie tego dokumentu następuje po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Uważam, że poprzez konieczność uzyskania opinii inspektora sanitarnego ustawodawca dodatkowo podkreślił, jako element istotny przy tworzeniu regulaminu, kwestię bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego.

I tutaj dochodzimy do kluczowej kwestii – czy rada gminy jest związana opinią organu inspekcji sanitarnej w zakresie regulaminu. W doktrynie prawa przyjmuje się zgodnie, iż opinia, jako forma współdecydowania o treści danego aktu prawnego, ma charakter niewiążący. Niemniej jednak wydaje się, iż w niektórych przypadkach, negatywna opinia inspekcji sanitarnej powinna jednak „wiązać” radę gminy. Można argumentować (odwołując się do treści wskazanych powyżej przepisów i normy konstytucyjnej), iż wydanie negatywnej opinii przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego np. z uwagi na zbyt małą częstotliwość odbierania odpadów komunalnych prowadzącą do powstania zagrożenia sanitarno-epidemiologicznego, powinno prowadzić do dostosowania treści regulaminu do zaleceń inspekcji sanitarnej. Jednak z formalnego punktu widzenia (przy braku wiążącego charakteru opinii inspekcji sanitarnej), rada gminy jest zobligowania jedynie do rozpatrzenia opinii ale nie musi brać jej pod uwagę. Dlatego też, przy ocenie opinii sanitarnych, rada gminy powinna kierować się „zdrowym rozsądkiem”, a przede wszystkim bezpieczeństwem mieszkańców.

Na koniec warto podkreślić, iż regulamin utrzymania porządku i czystości dla gminy Hrubieszów był opiniowany przez inspekcję sanitarną oraz był weryfikowany przez wojewodę w trybie nadzoru. Jak widać organy nie stwierdziły wadliwości tego dokumentu. Czy słusznie? Postępowanie od strony formalnej prawdopodobnie było prawidłowe. Wydaje się jednak, iż w takich przypadkach, poza czynnikami natury formalnej, decydujące znaczenie powinien odgrywać „zdrowy rozsądek”, który podpowiada, że odbieranie odpadów komunalnych raz na kwartał to jednak „trochę” zbyt rzadko. Tym bardziej, iż w znanych mi regulaminach terminy odbioru są znacznie częstsze (np. raz w miesiącu, raz na dwa tygodnie).