Czy stawkę opłaty można różnicować?

Trwa gorący okres przyjmowania przez rady gmin uchwał w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jak można było się spodziewać, pojawienie się w grudniu senackiego projektu ustawy o zmianie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zawierającego wiele rozsądnych propozycji cywilizowania obecnych przepisów, skłonił niektóre rady gmin do wstrzymania się z podejmowaniem uchwał w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Mówiąc o projekcie senackim mam na myśli oczywiście projekt przyjęty uchwałą Senatu RP w dniu 12 grudnia 2012 roku. W dniu 3 stycznia 2013 roku odbyło się pierwsze i drugie czytanie tego projektu i możliwe jest, że projekt ten zostanie uchwalony na kolejnym, 32. posiedzeniu Sejmu, które odbędzie się w dniach 23-25 stycznia 2013 roku.

Jaki stan prawny wynika z obecnego brzmienia ustawy? Zgodnie z aktualnym wciąż brzmieniem przepisów ustawy uchwała rady gminy może wskazać tylko jedną metodę określania podstawy stawki. W obecnym stanie prawnym nie jest zatem dopuszczalne łączenie dwóch lub więcej metod określenia stawki opłaty (stawka hybrydowa), np. połączenie stawki opartej o powierzchnię lokalu i liczbę mieszkańców. Takie brzmienie ustawy nie przesądza o dopuszczalności różnicowania stawek w ramach jednej wybranej metody. Punktem wyjścia dla oceny dopuszczalności różnicowania stawek w świetle aktualnego brzmienia ustawy, jest wskazany powyżej nakaz stosowania jednej metody określania stawki opłaty. Wnioski co do dopuszczalności różnicowania stawek będą zależne od analizowanej metody. Tytułem przykładu. Zróżnicowanie stawek opłaty w przypadku metody opartej o gospodarstwo domowe i wprowadzenie różnych stawek zależnych od wielkości gospodarstwa domowego, jest, w moim przekonaniu, niezgodne z zakazem łączenia dwóch metod określania stawki opłaty (połączenie metody opartej o gospodarstwo domowe i liczbę mieszkańców). Odmiennie rzecz się przedstawia w przypadku różnicowania stawek przy metodzie opartej o np. wielkość powierzchni lokalu (domu). Nie widzę przeciwwskazań, aby wprowadzić w uchwale rady gminy jeden lub więcej degresywnych progów różnicujących stawkę opłaty w zależności od wielkości lokalu; w przypadku powierzchni lokalu większej od określonej wartości progowej, powierzchnia ta będzie obciążona opłatą w mniejszym stopniu niż powierzchnia lokalu w części poniżej wartości progowej. Przykładowo – wartości progowe to 70 m² oraz 150 m²; powierzchnia lokalu do 70 m² obciążona jest stawką w wysokości X, powierzchnia lokalu pomiędzy 70 m² a 150 m² obciążona jest stawką wysokości 70% X, zaś powierzchnia w wysokości powyżej 150 m² obciążona jest stawką w wysokości 30% X.

Odmiennym zagadnieniem jest kwestia dopuszczalności stosowania dopłat o charakterze socjalnym, np. zależnych od wielkości dochodu na osobę w gospodarstwie domowym. W mojej ocenie, dopuszczalność ww. dopłat powinna być wywodzona z ogólnych przepisów regulujących zakres kompetencji gminy.

Jakie zmiany w tym zakresie mogą wynikać z projektu senackiego (wersja projektu po drugim czytaniu)?

• dopuszczenie stosowania więcej niż jednej metody ustalenia opłaty na obszarze gminy (nowe brzmienie art. 6k ust. 1 pkt 1 in fine);
• wprowadzenie możliwości różnicowania stawek opłaty w zależności od wielkości gospodarstwa domowego, liczby osób zamieszkujących nieruchomość, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich i rodzaju zabudowy (proponowany nowy ust. 2a art. 6j UCPG);
• wprowadzenie możliwości różnicowania stawek, wprowadzania zwolnień przedmiotowych oraz ustanawiania dopłat, według kryteriów ustalonych przez radę gminy (proponowany nowy ust. 4 w art. 6k UCPG).

Jak więc widać, propozycje zawarte w projekcie senackim powinny pozwolić radzie gminy na elastyczne ustalanie metody i stawek opłaty, w sposób, z jednej strony, pozwalający na osiągnięcie zamierzonego celu ekologicznego, z drugiej jednak strony na uwzględnienie społecznej akceptowalności stawki opłaty. <–more–!>

Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel

daniel.chojnacki@dzp.pl