Czy właściciele domków letniskowych są „mieszkańcami” w rozumieniu UCPG?

Odpowiedź na powyższe pytanie zostało sformułowane przez Ministerstwo Środowiska w interpretacji pt. „Nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi w stosunku do terenów rodzinnych ogrodów działkowych i domów letniskowych” (https://www.mos.gov.pl/artykul/4472_obowiazki_gminy/20788_nowe_zasady_gospodarowania_odpadami _komunalnymi_w_stosunku_do_terenow_rodzinnych_ ogrodow_dzialkowych_i_domow_letniskowych.html).
W opinii Urzędu kluczowym dla ustalenia, czy dany podmiot jest mieszkańcem w rozumieniu UCPG jest fakt zamieszkiwania przez niego na określonej nieruchomości.

Zamieszkiwanie oznacza zaś „(…) rodzaj pobytu osoby cechujący się zaspokajaniem codziennych potrzeb życiowych tej osoby na terenie nieruchomości zajmowanej, stanowiącej centrum życia domowego w danym okresie, a w szczególności nocowania, stołowania się i wypoczynku po pracy, czy nauce”. Dodatkowo w związku z tym, że obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec (art. 6i pkt 1 UCPG), Ministerstwo zaproponowało, żeby za zamieszkiwanie uznawać pobyt w danym miejscu przez okres miesiąca. Urząd co prawda nie określił tego precyzyjnie, niemniej jednak, jak się zdaje, przyjmuje, iż chodzi o miesiąc kalendarzowy (por. sformułowanie „tylko w jednym miesiącu w roku kalendarzowym”, „w określonym miesiącu”, „w danym miesiącu”). Konsekwencją powyższego było także przyjęcie, iż sporadyczne przebywanie na danej nieruchomości (np. wyjazd weekendowy do domku letniskowego) nie może być uznane za zamieszkiwanie. Ponadto Ministerstwo Środowiska uznało, iż dla określenia faktu zamieszkiwania nie ma znaczenia prawnego zamiar stałego pobytu w danym miejscu. Tym samym, domki letniskowe należałoby traktować jako nieruchomości niezamieszkałe lub zamieszkałe, w zależności od tego jak długi okres w nich spędzamy. Tym samym właściciel domku letniskowego mógłby być traktowany w jednym przypadku jako mieszkaniec gminy a innym razem jako „nie-mieszkaniec”.

Przedstawiona powyżej propozycja kwalifikacji właścicieli domków letniskowych jest interesująca. Niemniej jednak, chcielibyśmy poczynić kilka uwag odnośnie do tej koncepcji.

Podzielamy pogląd, iż za zamieszkiwanie należy traktować, w pewnym uproszczeniu, koncentrację życiową danej osoby w danym miejscu (pod określonym adresem). Uważamy także za uzasadnioną tezę, iż z zamieszkaniem mamy do czynienia w sytuacji, gdy trwa ono przez określony czas oraz tezę, iż sporadyczne, krótkie pobyty w danym miejscu nie stanowią zamieszkiwania w rozumieniu UCPG (o ile nie są cykliczne – por. uwagi poniżej). I tutaj podobieństwa się kończą…

Ministerstwo za zamieszkiwanie zdaje się uznawać pobyt na danej nieruchomości w określonym miesiącu kalendarzowym. Z takim poglądem nie możemy się zgodzić, albowiem w takim przypadku powstaje pytanie, co się dzieje, gdy dana osoba wyjeżdża do swojego domku letniskowego np. na okres od połowy lipca do połowy sierpnia? Z formalnego punktu widzenia, nie przebywa ona na nieruchomości przez okres miesiąca kalendarzowego. Tym samym wedle tej koncepcji, nie mogłaby zostać uznana za mieszkańca, nie byłaby zobowiązana do złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz uiszczenia tej opłaty. Wydaję się, iż taki zamiar racjonalnemu przecież ustawodawcy nie przyświecał.

Nie zgadzamy się także z tezą, iż dla uznania za zamieszkiwanie nie ma znaczenia zamiar stałego pobytu w danym miejscu. Prowadzi to do wniosku, iż z zamieszkiwaniem mamy do czynienia dopiero po upływie danego miesiąca, a nie od pierwszego dnia pobytu (tak jak w przypadku koncepcji zamieszkiwania, w której zamiar stałego pobytu ma podstawowe znaczenie). Pociąga to za sobą doniosłe konsekwencje prawne, albowiem termin na złożenie deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi rozpoczynałby bieg po upływie miesiąca kalendarzowego. W wielu przypadkach oznaczałoby to, że deklaracje nie byłyby składane z uwagi na… zakończenie urlopu :-). Również w tym przypadku należy zatem uznać, iż takiego zamiaru krajowemu prawodawcy przypisać nie sposób.

W komentarzu do art. 6c UCPG (por. D. Chojnacki, P. Zdrajkowski [w:] K. Kuźma, D. Chojnacki, W. Hartung, K. Maćkowska, K. Szymczak, P. Zdrajkowski, Utrzymanie czystości i porządku w gminie. Komentarz do ustawy, Warszawa 2013, s. 122-123) zaproponowaliśmy aby okres miarodajny dla uznania, iż mamy do czynienia z zamieszkiwaniem trwał 30 dni. Nasz pogląd oparliśmy z jednej strony na przepisach dotyczących ewidencji ludności, przepisach Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu wyborczego (szczegółowe uwagi – por. komentarz). Wnioskiem z analizy ww. przepisów było stwierdzenie, że istotny dla uznania danego stanu faktycznego za zamieszkiwanie, jest zamiar stałego pobytu pod określonym adresem. Co więcej, uznaliśmy, że okresy przebywania pod określonym adresem nie muszą być okresami ciągłymi, a mogą być cykliczne, pod warunkiem iż są objęte zamiarem stałego, cyklicznego przebywania (np. każdy weekend, co drugi weekend, każdy lipiec lub sierpień itp.). W efekcie, w naszej opinii, jedna osoba mogłaby być mieszkańcem kilku gmin. Dotyczy to m.in. właścicieli domków letniskowych. Prezentowana przez nas koncepcja koresponduje także z art. 6 ust. 2 pkt 4 UCPG, zgodnie z którym „[r]ada gminy, określając stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, bierze pod uwagę: (…) przypadki, w którym właściciele nieruchomości wytwarzają odpady nieregularnie, w szczególności to, że na niektórych nieruchomościach odpady komunalne powstają sezonowo”, który to przepis koncepcja prezentowana przez Ministerstwo Środowiska całkowicie pomija, czyniąc go de facto zbędnym.

Doceniając wysiłek Ministerstwa Środowiska w celu wyjaśnienia przepisów budzących powszechne wątpliwości, musimy ostatecznie stwierdzić, iż prezentowana przez organ koncepcja nie ma uzasadnienia normatywnego, a właściciele domków letniskowych powinni być traktowani jak mieszkańcy zarówno gminy, w której mieszkają „na co dzień” jak i gminy w której położone są ich domki letniskowe.

Wydaje się, że powyższą kwestię dostrzegło także samo Ministerstwo Środowiska zapowiadając na połowę września br. nowelizację UCPG m.in. w zakresie przepisów dotyczących właścicieli domków letniskowych. Już wkrótce przekonamy się, czy proponowane zmiany przyniosą wyjaśnienie wszelkich wątpliwości. Oczywiście o każdym pomyśle ustawodawcy będziemy Państwa informować.

Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel

daniel.chojnacki@dzp.pl

Przemysław Zdrajkowski