ShareObecny okres to czas, w którym deklaracje o wysokości opłaty przez właścicieli nieruchomości powinny być weryfikowane przez władze gminne. Jak w każdym tego typu przypadku, w niektórych gminach, istnieją trudności z zebraniem deklaracji od wszystkich mieszkańców. Dlatego też gminy rozważają różne scenariusze dotyczące sposobu motywowania mieszkańców. Nie tak dawno z doniesień medialnych wynikało, że niektóre gminy, jako sankcję za niezłożenie deklaracji, planują zastosowanie wyższych opłat, karanie mandatami jak za wykroczenia skarbowe (w trybie karnym skarbowym) lub nawet nieodbieranie odpadów od właścicieli nieruchomości. Czy zastosowanie takich sankcji jest dopuszczalne?
Stosowanie wyższych opłat
W przypadku niezłożenia deklaracji wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w drodze decyzji wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi biorąc pod uwagę uzasadnione szacunki, w tym średnią ilość odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach o podobnym charakterze (por. art. 6o UCPG). Oszacowanie wysokości opłaty w tym trybie może prowadzić do ponoszenia przez właściciela nieruchomości wyższych opłat za gospodarowanie odpadami niż wynikałoby to ze złożonych deklaracji, jeżeli uzasadnią to szacunki poczynione przez organ z uwzględnieniem wymienionych powyżej czynników. Nie oznacza to jednak możliwości nałożenia na właściciela nieruchomości wyższej opłaty na zasadzie „widzimisię” organu.
Mandaty wymierzane za wykroczenie skarbowe
Kolejnym sposobem motywowania właścicieli nieruchomości do składania deklaracji miałoby być wymierzanie im mandatów za wykroczenie skarbowe. Ten wariant zakłada stosownie przepisów kodeksu karnego skarbowego. Nasuwa się zatem pytanie, czy dopuszczalne jest ich stosowanie?
Uzasadnieniem dla wymierzania mandatów miałby być fakt, iż niezłożenie deklaracji podatkowej może być traktowane jako wykroczenie skarbowe, zaś deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi są podobne do deklaracji podatkowych. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mają charakteru podatków (są daniną publiczną o charakterze opłaty). Jednocześnie w myśl art. 53 § 30 kodeksu karnego skarbowego pojęcie podatku obejmuje także m.in. opłaty oraz inne niepodatkowe należności budżetu państwa. Kodeks karny skarbowy można zatem zastosować do tych opłat, które stanowią dochód budżetu państwa (Skarbu Państwa); tymczasem opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy lub związku międzygminnego (art. 6r ust. 1 i 1a UCPG), nie zaś Skarbu Państwa. Taka zaś kwalifikacja wyklucza, w naszej ocenie, możliwość stosowania do opłaty przepisów kodeksu karnego skarbowego. Podobne stanowisko można znaleźć w piśmiennictwie – por. B. Draniewicz, Odpowiedzialność karno-skarbowa a opłata za odpady, https://e-czytelnia.abrys.pl/index.php?mod=tekst&id=16769.
Nieodbieranie odpadów od właściciela nieruchomości
Kolejnym sposobem na „niepokornych” właścicieli nieruchomości ma być nieodbieranie od nich odpadów. Ten pomysł należy uznać, delikatnie rzecz ujmując, za kontrowersyjny. Zastanawiamy się tylko czy autor koncepcji pamiętał o tym, że objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem gospodarowania odpadami komunalnymi jest zadaniem własnym gminy i oznacza, że odpady powinny być odebrane od każdego objętego systemem, bez względu na to, czy złożył deklarację czy nie. Gmina może przecież w takim przypadku samodzielnie określić wysokość opłaty (por. powyżej). Należy zatem stwierdzić, iż zastosowanie sankcji za niezłożenie deklaracji w postaci nieodbierania odpadów od właścicieli nieruchomości jest niedopuszczalne.
***
Podsumowując, należy podkreślić, iż z całą pewnością, nie jest dopuszczalne karanie właścicieli nieruchomości za niezłożenie deklaracji nieodbieraniem odpadów komunalnych ani nakładanie grzywien w formie mandatu karnego (w trybie karno-skarbowym). Możliwe jest natomiast określenie wysokości opłaty, z tym że nie oznacza to samo przez się, iż opłata ta będzie wyższa od tej ustalonej na podstawie deklaracji.
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
