ShareJednym z istotnych problemów środowiskowych, na które zwraca się uwagę w debacie publicznej jest wpływ tzw. reklamówek na stan środowiska. Szczególnie ożywiona dyskusja odbywa się w UE i w Stanach Zjednoczonych
(por. https://www.treehugger.com/sustainable-product-design/plastic-bag-bans-spreading-united-states.html).
Z polskiego punktu widzenia istotny może być przede wszystkim projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu ograniczenia korzystania z lekkich plastikowych toreb na zakupy [COM(2013) 761 final] („Projekt Dyrektywy Zmieniającej”), nad którym w dniu 16 kwietnia 2014 roku odbyła się debata i głosowania Parlamentu Europejskiego.
Projekt Dyrektywy Zmieniającej miałby wprowadzić trzy kategorie toreb foliowych: (a) plastikowe torby na zakupy (o grubości ścianki od 50 mikronów wzwyż), (b) lekkie plastikowe torby na zakupy (o grubości ścianki od
10 mikronów do 50 mikronów) oraz (c) bardzo lekkie plastikowe torby na zakupy (o grubości ścianki poniżej
10 mikronów).
Główna zmiana Projektu Dyrektywy Zmieniającej dotyczyłaby lekkich plastikowych toreb na zakupy. Państwa członkowskie miałyby zostać zobowiązane do podjęcia kroków mających na celu trwałe ograniczenie lekkich plastikowych toreb na zakupy o co najmniej 50% w terminie trzech lat po wejściu w życie dyrektywy zmieniającej oraz o co najmniej 80% w terminie pięciu lat po jej wejściu w życie (w obu przypadkach ograniczenia dotyczyłyby ilości toreb foliowych w stosunku do średniego zużycia UE w 2010 roku). W tym celu państwa członkowskie miałyby dopilnować, aby podmioty gospodarcze prowadzące sprzedaż żywności nie udostępniały lekkich plastikowych toreb na zakupy bezpłatnie, a pobierały za nie rzeczywistą i proporcjonalną opłatę.
Zgodnie z Projektem Dyrektywy Zmieniającej Państwa członkowskie musiałyby także podejmować środki mające na celu stopniowe zastępowanie bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy używanych do pakowania suchych i niepaczkowanych produktów żywnościowych sprzedawanych luzem (np. owoców, warzyw, słodyczy) torbami na zakupy wykonanymi z papieru pochodzącego z recyklingu lub bardzo lekkimi torbami na zakupy ulegającymi biodegradacji i nadającymi się do kompostowania. W powyższym zakresie państwa członkowskie zobowiązane zostałyby do osiągnięcia współczynnika zastąpienia na poziomie 50% w terminie trzech lat od wejścia dyrektywy w życie i na poziomie 100% w terminie pięciu lat po wejściu w życie dyrektywy.
Z powyższych propozycji wynika, że państwa członkowskie będą zobowiązane do wprowadzenia co najmniej opłat za lekkie plastikowe torby na zakupy. Pozostałe instrumenty dotyczące lekkich plastikowych toreb na zakupy oraz zastępowania bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy torbami papierowymi lub wykonanymi z materiałów ulegających biodegradacji zostałyby pozostawione swobodzie państwom członkowskim z uwzględnieniem obowiązku osiągnięcia celów w zakresie współczynnika zastąpienia.
Odnosząc powyższe propozycje do krajowego porządku prawnego należy stwierdzić, iż w chwili obecnej polskie ustawodawstwo nie wprowadza szczególnych ograniczeń w zakresie wprowadzania do obrotu torebek foliowych na zakupy. Ewentualne wejście w życie Projektu Dyrektywy Zmieniającej w obecnym kształcie wymusiłoby więc wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych.
Ostateczny kształt Projektu Dyrektywy Zmieniającej nie jest jeszcze znany i może ulegać modyfikacjom. Jednocześnie stanowisko polskiego Rządu zmierza w kierunku popierania elastycznych mechanizmów osiągania celów dyrektywy, np. poprzez kampanie edukacyjne. Przypuszczamy jednak, iż „twardy” obowiązek wprowadzenia odpłatności lekkich toreb plastikowych na zakupy pozostanie propozycją wiodącą. Czy zatem czeka nas koniec „ery” reklamówek? Wszystko wskazuje, że tak…
