ShareW ramach dzisiejszego wpisu chcielibyśmy podzielić się z Państwem kilkoma spostrzeżeniami związanymi z niedawno opublikowaną (tj. 24 lipca 2012 roku) dyrektywą nr 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 roku w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (wersja przekształcona), która zastąpi dotychczasową regulację zawartą w dyrektywie 2002/96/WE z dnia 27 stycznia 2003 roku w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE). Temat ten już wzmiankowaliśmy przy jednym z wcześniejszych wpisów.
Najistotniejsze zmiany proponowane w ramach przywołanego powyżej aktu dotyczą zmiany zakresu stosowania dyrektywy, poziomów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, poziomów odzysku i recyklingu, wprowadzenia instrumentów prawnych w zakresie transgranicznego przemieszczania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, ujednolicenia rejestrów prowadzonych przez państwa członkowskie i zapewnienia ściślejszej współpracy między państwami oraz punktów zbierania sprzętu małogabarytowego. Przyjrzyjmy się zatem każdemu z tych aspektów nowej dyrektywy WEEE.
Nowa dyrektywa WEEE zawiera wiele okresów przejściowych, które w założeniu prawodawcy unijnego, mają państwom członkowskim pozwolić na pełną implementację wymogów wynikających z dyrektywy 2012/19/UE. Niektóre z tych okresów przejściowych wskazujemy poniżej. Niezależnie od nich, trzeba również podkreślić, iż formalna implementacja przepisów dyrektywy do prawa polskiego (transpozycja), tj. wprowadzenie przez Polskę w życie przepisów ustawodawczych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do należytego wykonywania przepisów dyrektywy 2012/19/UE, powinno nastąpić do 14 lutego 2014 roku. Z tym samym dniem utraci moc dotychczasowa dyrektywa 2002/96/WE.
Dyrektywa 2002/96/WE miała i wciąż jeszcze ma zastosowanie do urządzeń elektrycznych i elektronicznych spełniających definicję i jednocześnie ujętych w załączniku do dyrektywy. Innymi słowy, zakres zastosowania dotychczasowej dyrektywy jest zamknięty (sprzęt niewymieniony w odpowiednim załączniku dyrektywy 2002/96/WE nie podlegał jej regulacji); konstatacji tej nie zmienia fakt, iż niektóre z kategorii ujęte w załączniku do dyrektywy sformułowane zostały w sposób ogólny. Dyrektywa 2012/19/UE przewiduje tu zasadniczą zmianę. Zakłada ona, iż w okresie przejściowym (od 13 sierpnia 2012 roku do 14 sierpnia 2018 roku) dyrektywa 2012/19/UE będzie miała zastosowanie do sprzętu spełniającego definicję i kwalifikowanego według dotychczasowych kategorii, nie mniej jednak załącznik określający rodzaje sprzętu nie będzie, jak dotychczas, katalogiem zamkniętym (jedynie przykładowo wskaże rodzaje sprzętu objętego regulacją). Nastąpi w związku z tym częściowe otwarcie zakresu stosowania dyrektywy. Począwszy zaś od 15 sierpnia 2018 roku dyrektywa 2012/19/UE będzie miała zastosowanie do każdego rodzaju sprzętu spełniającego definicję, z wyjątkiem pewnych kategorii sprzętu wprost wyłączonych spod jej zastosowania. W tym samym czasie zmienią się także kategorie sprzętu objętego dyrektywą 2012/19/UE (dotychczasowych dziesięć kategorii zostanie zastąpionych sześcioma).
Dyrektywa 2012/12/UE zakłada także zmianę sposobu określenia poziomów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Dotychczas poziom zbierania dotyczył sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych i wynosił 4 kg na mieszkańca rocznie. Wskaźnik ten będzie obowiązywał do 31 grudnia 2015 roku (okres przejściowy). Począwszy od 2016 roku minimalny poziom zbierania dla każdego sprzętu (bez względu na jego pochodzenie) zmieni się i będzie wynosił 45% sprzętu w stosunku do średniej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w poprzednich 3 latach (na zasadzie odstępstwa Polska może postanowić aby poziom zbierania od 14 sierpnia 2016 roku mieścił się w przedziale 40-45%). Dodatkowo państwa członkowskie będą zobowiązane do stopniowego zwiększania poziomów zbiórki do 2019 roku tak, aby został osiągnięty poziom docelowy. Poziom docelowy, obowiązujący począwszy od 2019 roku, został określony na poziomie 65% średniej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w 3 poprzedzających latach albo 85% masy sprzętu wytworzonego w państwie członkowskim. Polska może postanowić o odroczeniu terminu osiągnięcia docelowego poziomu zbierania najpóźniej do 14 sierpnia 2021 roku. Oznacza to, że zaostrzone zostaną wymogi dotyczące poziomu zbierania WEEE.
Zmiany dotyczą także poziomów odzysku i recyklingu WEEE, choć w okresie przejściowym (od 13 sierpnia 2012 roku do 14 sierpnia 2015 roku) dotychczasowe pułapy pozostaną bez zmian. Natomiast w okresie od 15 sierpnia 2015 roku do 14 sierpnia 2018 roku dotychczasowe poziomy odzysku i recyklingu wzrosną o 5% (np. dla WEEE w postaci wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego poziom odzysku wzrośnie z 80% do 85% zaś poziom recyklingu z 75% do 80%). Od 15 sierpnia 2018 roku poziomy odzysku i recyklingu zostaną przyporządkowane nowym kategoriom WEEE. Dla WEEE kategorii 1 (sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury) i kategorii 4 (sprzęt wielkogabarytowy – którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm) poziom odzysku będzie wynosił 85% a recyklingu 85%, dla kategorii 2 (ekrany, monitory i sprzęt zawierający ekrany o powierzchni większej niż 100 cm2) poziom odzysku będzie wynosił 80% a recyklingu 70%, dla kategorii 3 (lampy) 80% powinno zostać poddane recyklingowi, dla kategorii 5 (sprzęt małogabarytowy – którykolwiek z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm) i kategorii 6 (małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny – żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm) poziom odzysku będzie wynosił 75% a recyklingu 55%. Oznacza to, że poziomy odzysku i recyklingu WEEE zostaną zaostrzone.
Nowa dyrektywa zawiera także regulacje dotyczące transgranicznego przemieszczania zużytego sprzętu elektrycznego i elektrycznego. W związku z powyższym dyrektywa 2012/12/UE będzie dopuszczała możliwość rozliczenia wywiezionego poza granice UE WEEE do celów osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu ale tylko i wyłącznie, gdy eksporter udowodni, iż przetwarzanie przeprowadzono w warunkach równorzędnych z wymogami dyrektywy 2012/12/UE (Komisja powinna przyjąć przepisy określające m.in. kryteria dla oceny warunków równorzędnych najpóźniej do 14 lutego 2014 roku).
Jednym z celów nowej dyrektywy jest ujednolicenie systemów rejestrujących podmioty wprowadzające sprzęt do obrotu oraz obowiązki sprawozdawcze. Ma to na celu, w założeniu prawodawcy unijnego, ograniczenie obciążeń administracyjnych, uproszczenia procedur rejestracji i przekazywania sprawozdań oraz zapobiegać podwójnemu ponoszeniu opłat za rejestrację w poszczególnych państwach członkowskich. W związku z powyższym Komisja ma przyjąć akty wykonawcze ustanawiające format rejestrowania i sprawozdawczości oraz częstotliwość składania sprawozdań. Dyrektywa 2012/19/UE wprowadza nową instytucję autoryzowanego przedstawiciela. Będzie to osoba powoływana przez producenta sprzętu w celu wypełniania wymogów dyrektywy na terytorium innego państwa członkowskiego niż to w którym znajduje się siedziba producenta. Wprowadzenie tej instytucji ma, w założeniu prawodawcy unijnego, zmniejszyć istniejące przeszkody w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i obciążeń administracyjnych.
Na koniec chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na regulację dotyczącą każdego z nas – konsumentów. Kwestia dotyczy obowiązku zbierania WEEE przez sprzedawców sprzętu. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów są oni zobligowani do nieodpłatnego przyjęcia sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych wyłącznie przy zakupie nowego sprzętu. Dyrektywa 2012/12/UE wprowadzi obowiązek nieodpłatnego zbierania przez dystrybutorów w sklepach detalicznych o powierzchni sprzedaży co najmniej 400 m2 lub w ich bezpośredniej bliskości małogabarytowego sprzętu (żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 25 cm) bez konieczności dokonywania zakupu nowego sprzętu. Oznacza to znaczne ułatwienie w pozbywaniu się WEEE przez konsumentów; z drugiej zaś strony, konieczność uwzględnienia tych obowiązków przez dystrybutorów sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
