SharePodstawą sprawnego funkcjonowania nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi mają być regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych. Zgodnie z założeniami wynikającymi z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, instalacjami regionalnymi dla większych ośrodków mają być spalarnie odpadów. I to właśnie wokół spalarni odpadów toczą się dziś najbardziej ożywione dyskusje.
Ja chciałbym jednak zwrócić uwagę na fakt, że dla prawodawcy polskiego jak i unijnego spalarnia odpadów to tylko jeden z czterech rodzajów instalacji termicznego przekształcania odpadów; pozostałe to instalacje wykorzystujące procesy pirolizy, zgazowania oraz plazmy. Warunkiem traktowania tych instalacji za instalacje termicznego przekształcania odpadów jest spalenie substancji powstających podczas tych procesów.
Zgodnie z definicją regionalnej instalacji, instalacją taką może być w szczególności, spełniający określone parametry techniczne i wydajnościowe, zakład zagospodarowania odpadów zapewniający termiczne przekształcanie odpadów. W świetle prawa polskiego zakładami takimi mogą być nie tylko spalarnie odpadów, ale także instalacje wykorzystujące procesy pirolizy, zgazowania lub plazmy (oczywiście pod warunkiem spełnienia parametrów technicznych i wydajnościowych).
Warto podkreślić, że przyjęta w ustawie o odpadach definicja instalacji regionalnej nie jest w pełni adekwatna dla zapewnienia optymalnych technologii termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Dlaczego? Wynika to z faktu, że definicja instalacji regionalnej odwołuje się do terminologii stosowanej w ustawie o odpadach. W przypadku instalacji wykorzystujących procesy pirolizy, zgazowania oraz plazmy takie odwołanie to, w mojej ocenie, zasadniczy błąd metodologiczny. Reżimowi właściwemu dla termicznego przekształcania odpadów podlega bowiem tylko część tych instalacji; w pewnym uproszczeniu można powiedzieć, ta część bardziej niebezpieczna dla środowiska i ludzi. Poza tym reżimem znajdują się natomiast te instalacje pirolizy, zgazowania oraz plazmy, w których substancje powstające podczas tych procesów nie są spalane. Polski, jak i unijny, prawodawca postrzegają te instalacje jako bardziej ekologiczne i bezpieczniejsze dla środowiska i ludzi. Tymczasem, z definicji instalacji regionalnej wynika, że te bardziej ekologiczne instalacje pirolizy, zgazowania lub plazmy zostały arbitralnie wyłączone z możliwości ich kwalifikacji jako instalacji regionalnej. Wydaje się to mało racjonalne. Trudno uznać taki rezultat za zamierzony przez polskiego ustawodawcę, dlatego też postulowana byłaby jak najszybsza zmiana definicji regionalnej instalacji w taki sposób, aby definicja ta obejmowała instalacje pirolizy, zgazowania i plazmy bez względu na to, czy stanowią one zakłady termicznego przekształcania odpadów.
Nowelizacja ta powinna również uwzględniać zmiany, jakie w odniesieniu do instalacji pirolizy, zgazowania i plazmy wynikają z dyrektywy IED. Prawodawca unijny w dyrektywie IED dostrzega, że instalacje pirolizy, zgazowania i plazmy stanowią nowoczesne technologie i w wielu przypadkach gaz syntetyczny powstający w ich wyniku stanowi środowiskowy ekwiwalent gazu ziemnego. Dlatego też dyrektywa IED poszerza wyłączenie z reżimu spalarni lub współspalarni odpadów takich instalacji pirolizy, zgazowania i plazmy. Na gruncie polskiej ustawy, paradoksalnie, będzie to oznaczało brak możliwości traktowania takich instalacji jako instalacji regionalnych (chyba że definicja instalacji regionalnej zostanie zmieniona).
Nie jest moim celem przesądzanie o wyższości jednej technologii nad innymi. Decyzja o zastosowaniu konkretnej technologii powinna być bowiem podejmowana przez odpowiednie organy samorządu terytorialnego, po przeprowadzeniu szeregu niezbędnych analiz przy uwzględnieniu uwarunkowań lokalnych. Arbitralne ograniczenie dopuszczalnych technologii i wyłączanie tych, które w prawie unijnym traktowane są jako bardziej ekologiczne, trudno uznać jednak za uzasadnione i proporcjonalne.
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
