ShareW dniach 11-12 lutego z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju Regionalnego odbyły się Warsztaty nt. procedury oddziaływania na środowisko przed uzyskaniem pozwolenia na budowę dla beneficjentów projektów spalarniowych realizowanych w ramach Działania 2.1 Programu Infrastruktura i Środowisko. Dlaczego do zorganizowania warsztatów doszło? Można wskazać dwa główne powody:
- pierwszy z nich to fakt, iż poszczególne projekty realizowane w ramach Działania 2.1 Programu Infrastruktura i Środowisko wielkimi krokami zbliżają się do fazy ponownej oceny oddziaływania inwestycji na środowisko,
- drugi zaś to liczne wątpliwości beneficjentów co do tego jak ponowna ocena przedsięwzięcia powinna wyglądać.
W warsztatach zapewniono udział zarówno przedstawicieli beneficjentów i ich doradców (technicznych i prawnych), jak i przedstawicieli poszczególnych Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska odpowiedzialnych za przeprowadzenie postępowań ocenowych. Panelistami byli m.in. prof. Janusz Mikuła z Politechniki Krakowskiej, prof. Tadeusz Pająk z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Andrzej Dziura, Dyrektor Departamentu Ocen Oddziaływania na Środowisko w GDOŚ, Paweł Szwajgier, Zastępca Dyrektora Departamentu Wsparcia Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz dr Marcin Pchałek.
Czym jest ponowna ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko? To relatywnie nowa instytucja polskiego, jak i unijnego prawa ochrony środowiska. Jej obecność w prawie unijnym wynika nie tyle z wyraźnego przepisu dyrektywy 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (jak i wcześniejszej wersji tej dyrektywy, tj. dyrektywy 85/337/EWG), co z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. W prawie polskim ponowna ocena funkcjonuje od 15 listopada 2008 roku, czyli od wejścia w życie ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Ustawa zawiera, w istocie rzeczy, jedynie kilka przepisów odnoszących się do tej instytucji. Siłą rzeczy zatem wiele zagadnień pozostawiono interpretacji organów stosujących prawo oraz sądów.
Obszarami problemowymi są m.in. rozgraniczenie pomiędzy zmianami w instalacji, które podlegają ponownej ocenie a takimi zmianami w instalacji, które powinny zostać poddane ocenie w ramach procedury zmiany decyzji środowiskowej. Problem jest niebagatelny. Z istoty rzeczy bowiem, pomiędzy projektem spalarni odpadów ocenianym środowiskowo trzy-cztery lata temu na etapie wydawania decyzji środowiskowej, która to ocena dokonywana była w oparciu jedynie o koncepcję takiego przedsięwzięcia, a projektem tej samej spalarni ale ocenianym już na podstawie konkretnego projektu budowlanego z konkretną technologią, mogą zachodzić różnego rodzaju zmiany, uszczegółowienia, doprecyzowania, itp. O jakie zmiany może chodzić? Tytułem przykładu: zmiana usytuowania niektórych elementów infrastruktury (np. przebieg rury ciepłowniczej), konieczność wyposażenia instalacji w dodatkowe urządzenia techniczne, technologiczne lub urządzenia ochrony środowiska albo konieczność usunięcia lub zmiany takich urządzeń (np. wentylator, chłodnica, odciągi powietrza, ekrany akustyczne, itp.). Z problemów zgłaszanych podczas warsztatów przez beneficjentów oraz organy ochrony środowiska można także wskazać wątpliwości co do tego czy w ramach ponownej oceny należy jeszcze raz dokonywać oceny poszczególnych wariantów (lokalizacyjnych, technologicznych, itp.) a także czy i w jakim zakresie należy przeprowadzić kolejną inwentaryzację przyrodniczą.
Wybór właściwiej „ścieżki” postępowania w powyższych przypadkach (ponowna ocena vs. ocena w ramach zmiany decyzji środowiskowej) ma daleko idące konsekwencje proceduralne. O ile procedura zmiany decyzji środowiskowej, łącznie z udziałem społeczeństwa i procedurą odwoławczą, przebiega analogicznie do procedury wydawania decyzji środowiskowej, o tyle procedura ponownej oceny uregulowana jest odmiennie. Ponowna ocena dokonywana jest w ramach postępowania w sprawie wydania pozwolenia inwestycyjnego (w przypadku projektów spalarniowych – pozwolenia na budowę) a od postanowienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska uzgadniającego przedsięwzięcie nie przysługuje zażalenie do organu ochrony środowiska wyższego stopnia (Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska). Zgodnie zatem z regułami kpa, rozstrzygnięcia zawarte w takim postanowieniu można skarżyć dopiero na etapie odwołania od decyzji w sprawie pozwolenia na budowę. O ile taki tryb postępowania sprawdza się w wielu przypadkach, o tyle dotychczasowa, kilkuletnia praktyka stosowania przepisów o ponownej ocenie, pozwala na sformułowanie tezy, iż akurat w tym przypadku nie jest to rozwiązanie najszczęśliwsze. Dlaczego? Odwołanie od pozwolenia na budowę rozpatruje organ budowlany, nie zaś środowiskowy. Tymczasem odwołanie od pozwolenia na budowę, w części w jakiej pozwolenie to powtórzy warunki określone w uzgodnieniu regionalnego dyrektora ochrony środowiska, będzie miało charakter wyłącznie środowiskowy nie zaś budowlany. W praktyce prowadzi to do sytuacji, w której organy budowlane uchylają się od merytorycznego rozpatrywania takich odwołań, wydatnie wydłużając procedurę uzyskania przez inwestora ostatecznego pozwolenia na budowę.
Przeprowadzone przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego warsztaty pozwoliły na wymianę poglądów pomiędzy beneficjentami i przedstawicielami organów ochrony środowiska. Taka współpraca powinna wydatnie zmniejszyć ryzyka związane z czekającymi beneficjentów procedurami ponownej oceny, względnie procedurami zmiany posiadanych już decyzji środowiskowych.
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
