Share
Kilka tygodni temu media obiegły informacje dotyczące ratyfikacji przez Unię Europejską, w tym Polskę, zawartego w grudniu ubiegłego roku globalnego porozumienia klimatycznego dotyczącego ograniczenia emisji dwutlenku węgla i zmniejszenia koncentracji tej substancji w atmosferze. Tym niemniej, jak wskazywaliśmy na łamach niniejszego bloga (https://www.dzp.pl/blog/srodowisko/pm10-pm25-i-benzoapiren-czyli-nie-tylko-co2/), poprawa jakości powietrza oraz przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu wymaga podjęcia działań nie tylko w odniesieniu do dwutlenku węgla, ale także innych substancji emitowanych do powietrza. W związku z tym, zmiany otoczenia prawnego obejmują nie tylko produkcję i eksploatację instalacji spalania paliw w tym urządzeń grzewczych, lecz także dotyczą wytwórców oraz podmioty eksploatujące urządzenia, w których stosowane są czynniki chłodnicze niekorzystnie oddziałujące na środowisko.
Uwadze Szanownych Czytelników polecamy fakt, iż w dniu 15 października br. zawarto porozumienie stanowiące podstawę zmian najważniejszej umowy międzynarodowej w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, tj. tzw. Protokołu Montrealskiego z 1987 roku. Na szczególne podkreślenie zasługuje okoliczność, iż najnowsze porozumienie, znane jako „poprawki z Kigali”, w zasadzie nie zostało odnotowane w polskich mediach. Tymczasem będzie ono miało – w przeciwieństwie do porozumienia paryskiego – wiążący charakter. Jednocześnie porozumienie najprawdopodobniej będzie miało powszechne zastosowanie, gdyż zgodę na jego ostateczny kształt wyrazili przedstawiciele wszystkich państw członkowskich ONZ.
Istotą tzw. poprawek z Kigali jest ograniczenie, począwszy od dnia 1 stycznia 2019 roku, stosowania w przemyśle wodorofluorowęglowodorów (HFC) zaliczanych do fluorowanych gazów cieplarnianych, których negatywny wpływ m.in. na klimat oraz warstwę ozonową jest znany od ponad 40 lat. Uzasadnieniem dla przyjęcia poprawek z Kigali był de facto sukces Protokołu Montrealskiego. W ramach dostosowywania się do wymogów przewidzianych w Protokole Montrealskim przemysł zrezygnował ze stosowania freonów oraz perfluorowęglowodorów, które zostały zastąpione przez HFC – dotychczas nieobjęte stosownymi uregulowaniami o charakterze międzynarodowym. Najnowsze porozumienie przewiduje sztywne ramy czasowe dla osiągnięcia kolejnych pułapów ograniczenia stosowania HFC. W przypadku Unii Europejskiej państwa członkowskie będą miały obowiązek nie dopuścić do zwiększenia poziomu zużycia HFC w najbliższych latach oraz do 2036 roku osiągnąć co najmniej 15% redukcję ich stosowania w porównaniu z poziomami z 2012 roku.
W odniesieniu do ograniczenia stosowania HFC w przemyśle, Unia Europejska po raz kolejny potwierdziła, że jednym z jej celów jest skuteczne promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów w dziedzinie środowiska, w szczególności zwalczanie zmian klimatu. Przykładem powyższego jest m.in. przyjęcie jeszcze w 2014 roku rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych stanowiącego jeden z pierwszych aktów prawnych, który w sposób kompleksowy reguluje działania polegające na ograniczeniu ilości HFC wprowadzanych do obrotu oraz sankcje za naruszenie przepisów w tym zakresie.
O ile rozporządzenia unijne są bezpośrednio skuteczne i jako takie nie wymagają implementacji do krajowych porządków prawnych, to jednak ich prawidłowe wykonanie niejednokrotnie wymaga przyjęcia stosownych przepisów na poziomie krajowym. Odnosząc powyższe do polskiego porządku prawnego należy wskazać, że problematyka stanowiąca przedmiot niniejszego wpisu jest uregulowana przepisami ustawy z dnia 15 maja 2015 roku o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Ustawa ta nie zawiera jednak odesłań do rozporządzenia nr 517/2014, lecz do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 842/2006 z dnia 17 maja 2006 roku w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, które zostało zastąpione przez rozporządzenie nr 517/2014. W związku z powyższym, należy, w ocenie autora, zwrócić szczególną uwagę na bieżące monitorowanie ewentualnych prac nad nowelizacją polskiej ustawy, których podjęcia – do dnia opracowania niniejszego wpisu – nie zidentyfikowano na stronach Rządowego Centrum Legislacji oraz stronach Sejmu. Powyższe jest o tyle istotne, iż przepisy ustawy mają szeroki zakres stosowania obejmujący m.in. urządzenia lub systemy ochrony przeciwpożarowej zawierające co najmniej 3 kg fluorowanych gazów cieplarnianych.
Nie wolno również zapominać o zwiększonej aktywności prawodawcy unijnego w zakresie wymogów dotyczących ekoprojektu dla poszczególnych produktów wprowadzanych do obrotu. Szczególną uwagą w tym względzie obdarzono przede wszystkim instrumenty związane z przeciwdziałaniem zjawisku niskiej emisji, m.in. odnoszące się do wymagań dla kotłów na paliwa stałe oraz innych urządzeń służących ogrzewaniu pomieszczeń. Tymczasem Komisja Europejska, w związku z powszechnym stosowaniem w urządzeniach chłodzących uciążliwych dla środowiska czynników chłodniczych, do których zalicza się m.in. fluorowane gazy cieplarnianie, zdecydowała się na zharmonizowanie wymagań dotyczących ekoprojektu dla szaf chłodniczych lub mroźniczych, schładzarek i zamrażarek szokowych oraz urządzeń skraplających i agregatów do oziębiania cieczy, których dotyczy rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1095 z dnia 5 maja 2015 roku. Rozporządzenie to ustanawia m.in. harmonogram wejścia w życie przepisów dotyczących poszczególnych wymagań, których część obowiązuje od dnia 1 lipca br., natomiast dla części urządzeń wejdą one w życie w 2018 i 2019 roku, co może skutkować wątpliwościami interpretacyjnymi dotyczącymi terminu początkowego stosowania nowych przepisów względem poszczególnych rodzajów urządzeń i tym samym przygotowania rynków zbytu oraz procesów produkcyjnych do surowszych wymagań.
Tymon Grabarczyk
Prawnik, Associate
tymon.grabarczyk@dzp.pl
