ShareUzyskanie decyzji administracyjnej z dziedziny ochrony środowiska nie musi oznaczać zamknięcia problemu aż do chwili upływu jej ważności. Polskie prawo przewiduje bowiem możliwość weryfikacji wydanych pozwoleń. Warto pamiętać o istnieniu takiej instytucji choćby przy prowadzeniu due diligence nabywanego przedsiębiorstwa – zwłaszcza w kontekście tegorocznych zmian legislacyjnych.
Po pierwsze, prawo może nakazywać właściwym organom przeprowadzanie okresowej analizy wydanych pozwoleń. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 145 ze zm., dalej: „p.w.”) przepisem art. 136 ust. 2 wskazuje, że przeglądu pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych, a także realizacji tych pozwoleń, właściwy organ dokonuje co najmniej raz na 4 lata. Konsekwencją takiego przeglądu może być cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia bez odszkodowania, jeżeli organ odnotuje zaistnienie jednej z okoliczności wskazanych w art. 136 ust. 1 p.w.
Analogicznie, art. 216 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U z 2013 r. poz. 1232 ze zm., dalej: „p.o.ś.”) przewiduje analizę pozwolenia zintegrowanego co najmniej raz na 5 lat. Ustawa wskazuje także na inne okoliczności skutkujące koniecznością przeprowadzenia takiej weryfikacji. Wśród nich wymienić należy przede wszystkim publikację nowych konkluzji BAT odnoszących się do głównej działalności danej instalacji (zob. więcej: K. Kuźma, M. Białek, BAT, czyli Bardzo Aktualny Temat z dziedziny emisji przemysłowych, Gazeta Wyborcza, 19 września 2014 r.). Jak wynika z brzmienia przepisów, weryfikacja pozwolenia zintegrowanego ma służyć przede wszystkim zbadaniu konieczności jego zmiany. W takim wypadku niewystąpienie ze stosownym wnioskiem również będzie skutkowało cofnięciem lub ograniczeniem pozwolenia bez odszkodowania (art. 195 ust. 1 pkt 5 p.o.ś.). Nie wyklucza to możliwości odnotowania przy okazji innych okoliczności pociągających za sobą określone prawem konsekwencje.
Konieczność dodatkowej analizy pozwoleń może także wiązać się z wejściem w życie nowych regulacji. Taki obowiązek przewidują przepisy ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101). Do dnia 5 grudnia 2014 r. ma zostać przeprowadzona podstawowa analiza wydanych pozwoleń zintegrowanych, zgodnie z art. 28 ust. 2 nowelizacji. Będzie ona dotyczyła okresu obowiązywania decyzji oraz niektórych jej elementów odnoszących się do ochrony gleby, ziemi, wód gruntowych i prowadzonego monitoringu. Do dnia 5 września 2015 r. nastąpi dodatkowa weryfikacja pod kątem zgodności z opublikowanymi już konkluzjami BAT, prowadzona na podstawie art. 31 pkt 1 nowelizacji.
Szczególnie interesującym konceptem jest przegląd pozwoleń wodnoprawnych z powodu zagrożenia osiągnięcia celów środowiskowych, o którym mowa w art. 136 ust. 3 p.w. Genezy tej instytucji prawnej należy doszukiwać się w przepisach dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, str. 1 ze zm.). Warto odnotować zmiany wprowadzone w powyższej materii przez wiosenną nowelizację prawa wodnego. Meritum regulacji nie uległo zasadniczym przeobrażeniom, jednak przyjęte modyfikacje zdają się wskazywać na zamiar intensyfikacji działań prowadzonych na tej podstawie.
Przepisy ramowej dyrektywy wodnej (a za nią prawa wodnego) nakazują państwom członkowskim ustalenie i osiągnięcie odpowiednich celów środowiskowych dla wód oraz prowadzenie właściwego monitoringu w tym zakresie. Dokumentami kluczowymi dla realizacji ww. zadań są plany gospodarowania wodami w dorzeczu. Na chwilę obecną mają one postać aktów prawa wewnętrznego, zatem przywoływanie ich postanowień w celu ograniczenia lub cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego musi budzić wątpliwości. Jednak już dla następnego okresu planistycznego (od roku 2016) dokumenty te zostaną wydane w formie rozporządzeń.
Co więcej, w poprzednim stanie prawnym art. 113b ust. 8 p.w. ograniczał się w istocie do wskazania weryfikacji pozwoleń wodnoprawnych jako jednego z działań koniecznych w przypadku zagrożenia osiągnięcia celów środowiskowych. Obecnie art. 113c p.w. wyraźnie wskazuje Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jako podmiot właściwy do odnotowania takiego stanu rzeczy oraz poinformowania innych organów o konieczności przeprowadzenia przeglądu. Przepis art. 136 ust. 1 p.w., zawierający katalog przesłanek cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia bez odszkodowania uzupełniono o punkt 8, odwołuje się wprost do wyników takiej analizy.
Warto zatem mieć na uwadze możliwość weryfikacji posiadanych decyzji przez uprawnione organy. Skutkiem takiego zdarzenia może być nawet cofnięcie pozwolenia bez odszkodowania i to przy braku zasadniczych zmian w funkcjonowaniu instalacji. Właściwa ocena grożącego ryzyka będzie przy tym wymagała między innymi zapoznania się ze stanem prac nad unijnymi dokumentami opisującymi najlepsze dostępne techniki oraz porównania wyników monitoringu wód z celami wskazanymi we właściwych dokumentach planistycznych. Warto trzymać rękę na pulsie, aby skutki przeglądu pozwoleń środowiskowych nie stanęły na drodze realizacji celów biznesowych.
Maciej Białek
Aplikant Adwokacki, Associate
maciej.bialek@dzp.pl
