Telefoniczne konsultacje medyczne a zwolnienie z VAT

TSUE wydał w dniu 5 marca 2020 r. wyrok w sprawie C-49/19, w którym rozważył kwestię zwolnienia z podatku VAT usług polegających na udzielaniu porad telefonicznych przez konsultantów medycznych, jak również to czy do zastosowania zwolnienia konieczne jest posiadanie przez tych konsultantów specjalnych kwalifikacji.

Stan faktyczny

Spółka niemiecka udzielała porad telefonicznych w sprawach dotyczących zdrowia oraz realizowała programy wsparcia za pomocą infolinii pacjentów cierpiących na przewlekłe lub długotrwałe choroby. Usługi te były świadczone przez pielęgniarki i asystentów medycznych, z których większość przeszła szkolenie na tzw. „doradców ds. zdrowia”. W ponad jednej trzeciej przypadków angażowany był lekarz, który przejmował porady lub w przypadku dalszych pytań udzielał wskazówek lub wydawał opinię.

Pracownicy spółki dokonywali rozpoznania, stawiając konkretne pytania umożliwiające im określenie historii przebiegu choroby danej osoby. Następnie udzielali porad dotyczących sytuacji terapeutycznej i wyjaśnień na temat diagnozy i możliwych terapii, jak również porad dotyczących zmian w postępowaniu i opiece medycznej.

W związku z prowadzoną działalnością spółka niemiecka wystąpiła z wnioskiem o zwolnienie z podatku VAT. Jednak niemiecki urząd skarbowy uznał, że świadczenie opisanych powyżej usług podlega opodatkowaniu VAT.

Pytania prejudycjalne

W związku z wątpliwościami, niemiecki sąd II instancji, do którego spółka wniosła skargę na wyrok sądu I instancji, postanowił zwrócić się do TSUE z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

1. Czy w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w których podatnik na zlecenie kas chorych udziela ubezpieczonym porad telefonicznych w różnych sprawach dotyczących zdrowia i chorób, można uznać, że wykonywana jest działalność objęta zakresem stosowania art. 132 ust. 1 lit. c) dyrektywy [2006/112]?
2. Czy w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym w odniesieniu do świadczeń wymienionych w pytaniu pierwszym oraz obrotów realizowanych w ramach „programów wsparcia pacjentów” wystarczy dla potwierdzenia wymaganych kwalifikacji zawodowych, aby porady telefoniczne były przeprowadzane przez „doradców ds. zdrowia” (asystentów medycznych, pielęgniarki) i aby w około jednej trzeciej przypadków angażowano lekarza?

Wyrok TSUE

TSUE wskazał, iż z literalnej wykładni art. 132 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2006/112 wynika, że dane świadczenie powinno być zwolnione z podatku, jeżeli spełnia dwie przesłanki:

• stanowi świadczenie opieki medycznej, oraz
• następuje w ramach zawodów medycznych i paramedycznych, określonych przez zainteresowane państwo członkowskie.

W zakresie pytania pierwszego TSUE uznał, iż usługi doradztwa telefonicznego polegające na udzielaniu porad w kwestiach, mogą być objęte zwolnieniem z podatku VAT, pod warunkiem że służą one celowi terapeutycznemu.

Trybunał zauważył, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcie „świadczeń opieki medycznej” obejmuje świadczenia, które służą diagnozie, opiece oraz, w miarę możliwości, leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia (wyrok TSUE z dnia 14 września 2000 r., C‑384/98; wyrok TSUE  z dnia 18 września 2019 r., C‑700/17).

Zdaniem TSUE, porady, które polegają na wyjaśnieniu diagnozy i możliwych terapii, a także zaproponowaniu zmian w zastosowanym leczeniu mogą służyć celom terapeutycznym i w związku z tym być uznane za świadczenie „opieki medycznej”. Natomiast świadczenia polegające na przekazywaniu informacji o chorobach lub terapiach, które mają charakter ogólny, nie są objęte tym pojęciem. Również świadczenia polegające na udzielaniu informacji o charakterze administracyjnym, takich jak dane kontaktowe lekarza, nie mogą być zrównane z pojęciem świadczenia opieki medycznej.

Natomiast w zakresie pytania drugiego, TSUE uznał iż to państwa członkowskie powinny – w ramach wewnętrznych procedur – zapewnić, by zwolnienie z podatku VAT miało zastosowanie wyłącznie do świadczeń opieki medycznej o wystarczającym poziomie jakości.

Państwa członkowskie powinny określić kwalifikacje zawodowe pozwalające danym usługodawcom na oferowanie opieki medycznej. Zdaniem TSUE do zastosowania zwolnienia z podatku VAT nie jest konieczne – ze względu na okoliczność, iż świadczenia opieki medycznej są wykonywane przez telefon – aby pielęgniarki i asystenci medyczni, którzy świadczą te usługi, podlegali dodatkowym wymogom w zakresie kwalifikacji zawodowych. Pod warunkiem że takie usługi mogą zostać uznane za posiadające poziom jakości równoważny poziomowi jakości usług świadczonych przez innych usługodawców korzystających z tego samego środka komunikacji.

Ocena wyroku

Niestety wyrok TSUE nie rozstrzygnął jednoznacznie wątpliwości podatników. Przede wszystkim, na podstawie wyroku, nie jest jasne, jakie kwalifikacje zawodowe powinny mieć osoby świadczące telefoniczne konsultacje medyczne, aby świadczone usługi mogły korzystać ze zwolnienia z podatku VAT. Stwierdzenie przez Trybunał, iż mają to być kwalifikacje gwarantujące odpowiedni poziom świadczonych usług medycznych jest mocno nieprecyzyjne.

Niemniej jednak, należy zauważyć, że Trybunał potwierdził, iż telemedycyna może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT (przy spełnieniu odpowiednich warunków).

Paweł Suchocki
Doradca Podatkowy, Tax Manager

pawel.suchocki@dzp.pl