Od 1 lipca 2016 r. wchodzą w życie przepisy ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1649) dotyczące jednolitego pliku kontrolnego (JPK). Wynika z nich, iż w przypadku prowadzenia przez podatnika ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, organ podatkowy będzie mógł żądać przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych w postaci elektronicznej (za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych).
Z odpowiedzi na najczęstsze pytania – zamieszczonych na stronie internetowej Ministerstwa Finansów – wynika, ze celem wprowadzenia JPK jest „umożliwienie podatnikom przekazywania informacji organom podatkowym w formie elektronicznej pozwalającej na skrócenie czasu wykonywanych czynności, zmniejszenie ich uciążliwości, a w efekcie ograniczenia ich kosztów”.
JPK oznacza po stronie przedsiębiorców modyfikację w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych w taki sposób, aby organy podatkowe miały możliwość zapoznania się z danymi z ksiąg podatkowych w jednolitej formie elektronicznej oraz dokonania analizy danych zaraz po ich wygenerowaniu (zgodnie ze schematem XML). Informacje mają być przekazywane organom na nośnikach informatycznych lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
W ustawie zmieniającej wskazane są 3 kategorie przedsiębiorców, którzy podlegać będą wymogom JPK: duży przedsiębiorca, średni przedsiębiorca i mały przedsiębiorca (w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Przy czym JPK nie dotyczy przedsiębiorców, którzy prowadzą księgi podatkowe w formie papierowej, a jedynie tych, którzy wykorzystują do tego programy komputerowe.
Od 1 lipca 2016 r. obowiązkiem przekazywania danych w formie elektronicznej będą objęci jedynie duzi przedsiębiorcy. Natomiast obowiązek wobec małych i średnich przedsiębiorców został odroczony do 1 lipca 2018 r. Oznacza to, że w okresie od 1 lipca 2016 r. do 30 czerwca 2018 r. mogą przekazywać informacje organom podatkowym w formie JPK fakultatywnie.
Wątpliwością, która pojawiła się w związku z wprowadzanymi przepisami jest to, czy i od kiedy regulacjami zostaną objęci mikroprzedsiębiorcy. Minister Finansów w odpowiedzi na interpretację poselską nr 1403 posła Bartosza Jóźwiaka uznał, że skoro uprawnienie do fakultatywnego przekazywania w okresie przejściowym (2 lata) ksiąg i dowodów w formie elektronicznych raportów przyznaje się małemu i średniemu przedsiębiorcy, to tym bardziej przysługuje ono mikroprzedsiębiorcy.
Wydaje się, iż w związku z obowiązkami wynikającymi z wprowadzenia JPK dostawcy oprogramowań księgowo-rachunkowych powinni odpowiednio zmodyfikować te programy, tak aby użytkujący je podatnicy mogli zrealizować ustawowe wymogi.