Split payment – wady i zalety

Mechanizm podzielonej płatności to nowe rozwiązanie, wprowadzone w celu uszczelnienia systemu regulowania należności z tytułu podatku VAT. Metoda ta stosowana jest również między innymi w Holandii, Rumunii, czy we Włoszech, zaś Komisja Europejska rekomenduje ją jako skuteczny środek dla przestępstw gospodarczych. Nie można jednak odmówić racji przedsiębiorcom, którzy twierdzą, że split payment niesie również pewne zagrożenia.

Możliwość skorzystania z tego mechanizmu została pozostawiona w gestii podatnika będącego nabywcą towarów lub usług – dlatego też należy rozważyć kwestię tego, czy warto z niego skorzystać. Poniżej zostaną przedstawione wybrane plusy i minusy związane z korzystaniem z mechanizmu podzielonej płatności.

Jakie są zalety wykorzystania specjalnego rachunku VAT:

• Szybszy zwrot podatku naliczonego na rachunek VAT – w nowym art. 87 ust 6a ustawy o VAT nie przewidziano sytuacji, w której naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć 25 dniowy termin zwrotu VAT, jeżeli jego zasadność wymaga dodatkowego zweryfikowania. Oznacza to więc, że przy wykorzystaniu mechanizmu split payment termin zwrotu nie będzie mógł być wydłużony (co znalazło swój wyraz również w uzasadnieniu projektu nowelizacji). To zaleta dla pomiotów, które mogą dokonywać płatności na rzecz swoich dostawców w ramach MPP i w ten sposób szybko „zużyć” odzyskany zwrot VAT;
• Domniemanie należytej staranności – zgodnie z Metodyką wydaną przez Ministerstwo Finansów podmioty, które korzystają z mechanizmu podzielonej płatności będą mieć zapewnione domniemanie dochowania należytej staranności (z pewnymi wyjątkami);
• Wyłączenie solidarnej odpowiedzialności z podmiotem dokonującym dostawy towarów – 108c ust. 1 ustawy o VAT przewiduje, że solidarna odpowiedzialność podatnika za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego dostawy (w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika) jest wyłączona do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności;
• Brak podwyższonej stawki odsetek za zwłokę – podatnicy korzystający z mechanizmu podzielonej płatności nie będą obciążeni podwyższonymi odsetkami za zwłokę (w przypadku gdy, co najmniej 95% kwoty podatku naliczonego wynikać będzie z otrzymanych przez podatnika faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności);
• Ochrona przed sankcjami VAT – do podatników, którzy zdecydują się na regulowanie należności przy użyciu specjalnego rachunku VAT nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji, określonych art. 112b i art. 112c ustawy o podatku od towarów i usług, które nakładają na podatnika sankcje w wysokości 30 proc. kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego lub kwoty zawyżenia zwrotu VAT do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury, zapłaconej z zastosowaniem MPP (po spełnieniu warunków określonych w ustawie o VAT);
• Obniżenie kwoty zobowiązania podatkowego w VAT – w sytuacji gdy podatnik przy użyciu mechanizmu split payment ureguluje w terminie wcześniejszym niż termin zapłaty podatku swoje zobowiązanie podatkowe, będzie mógł pomniejszyć kwotę zobowiązania podatkowego o kwotę wyliczoną według specjalnego wzoru określonego w ustawie o VAT (zastrzec jednakże należy, iż kwota obniżenia zobowiązania jest bardzo niska);

Wady korzystania z mechanizmu podzielonej płatności:

• Blokada środków – jest to najpoważniejsza wada split payment. Środki pieniężne znajdujące się na tym rachunku mogą być co do zasady wydatkowane jedynie na zapłatę VAT do urzędu skarbowego, bądź na zapłatę VAT wynikającego z otrzymanych faktur. Co prawda ustawa o VAT przewiduje możliwość przeniesienia środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy, jednakże na taki transfer musi wyrazić zgodę naczelnik urzędu skarbowego. Posiadacz rachunku będzie musiał złożyć właściwy wniosek do urzędu, a sam organ będzie mieć aż 60 dni na rozpatrzenie wniosku i ewentualne wyrażenie zgody na transfer środków pieniężnych. W zależności zatem od sytuacji danego podmiotu może się okazać, że MPP spowoduje trudności związane z płynnością finansową;
• Solidarna odpowiedzialność za płatności na rzecz podatnika innego niż wskazanego na FV – w sytuacji gdy płatność zostanie dokonana na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, będzie odpowiadać solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT (w szczególności odpowiedzialność ta wpłynie na podmioty działające w branży finansowej. Przykładowo, gdy faktor, bądź inny podmiot finansujący świadcząc usługi faktoringowe/finansując działalność swojego klienta, uzyskuje następnie bezpośrednio płatność z tytułu faktury wystawionej przez swojego klienta, a płatność ta zostanie dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, tak iż w rezultacie kwota VAT z faktury zostanie uznana na rachunku VAT tego podmiotu, to płatność taka skutkować będzie odpowiedzialnością solidarną, na rzecz pomiotu którego taka płatność została dokonana, wraz z dostawcą, który wystawił fakturę. Wprowadzenie mechanizmu split payment winno skłonić przedsiębiorców do starannego monitorowania przelewów otrzymywanych na swoje rachunki bankowe. Wysokość tej odpowiedzialności ograniczona jest do kwoty podatku otrzymanego na rachunek VAT.
• Nabywca decyduje o zastosowaniu split payment – wyłącznie nabywca ma prawo do decyzji czy będzie stosował mechanizm podzielonej płatności. Bazując na objaśnieniach wydanych przez Ministerstwo Finansów należy wskazać, że kontrahenci na podstawie postanowień umownych mogą zadecydować o niestosowaniu we wzajemnych rozliczeniach mechanizmu split payment. Jednakże, takie postanowienia wywołują skutki tylko na poziomie relacji kontraktowej między stronami i nie wpływają na regulacje dotyczące MPP. Warto również zauważyć, że sama ustawa o VAT nie nakłada obowiązku informowania kontrahenta o skorzystaniu z mechanizmu podzielonej płatności;
• Możliwość zapłaty tylko za jedną FV – system nie przewiduje możliwości dokonywania zbiorczej płatności za kilka faktur. Powoduje to konieczność zwiększenia liczby zlecanych transakcji płatniczych, co jest kłopotliwym rozwiązaniem dla wielu firm;

Mechanizm podzielonej płatności pomimo swoich wad posiada również pewne zalety. Do końca obecnego roku jego stosowanie ma pozostać dobrowolne. Jednakże z zapowiedzi Ministerstwa Finansów wynika, że z początkiem roku 2019 planowane jest wprowadzenie obligatoryjnego rozliczania podatku VAT za pomocą tego mechanizmu. W pierwszej kolejności będzie ono dotyczyć branż, w których dotychczas stosowało się przepisy dotyczące odwrotnego obciążenia.