Pierwsze zasiedlenie z nową definicją i inne zmiany w VAT

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji Ministerstwo Finansów zaprezentowało projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 lutego 2018 r., który wprowadzić ma znaczące zmiany do obecnie obowiązujących przepisów.

Pierwsze zasiedlenie po nowemu

Szczególnie warto zwrócić uwagę na nowe brzmienie wprowadzenia do wyliczenia definicji „pierwszego zasiedlenia”. Zgodnie z planowaną nowelą przez pierwsze zasiedlenie rozumie się:

„oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi, lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne, budynków, budowli lub ich części, po ich:”

Przedmiotowa zmiana ma na celu realizację  postanowień z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16 Kozuba Premium Selection Sp. z o.o., który komentowaliśmy na naszym blogu.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy:

Projektowana ustawa nie wprowadza zmian w art. 2 pkt 14 lit. b ustawy o VAT. Należy wskazać, że w wyroku w sprawie C-308/16, TSUE nie zakwestionował istniejącego w art. 2 pkt 14 lit. b ustawy o VAT warunku wiążącego istnienie ulepszenia z poniesieniem wydatków stanowiących 30% wartości początkowej. Dodatkowo należy zauważyć, że obecna definicja poprzez zawarcie wskazanego warunku umożliwia w sposób jednoznaczny określenie kiedy dochodzi do ulepszenia, a przez to zapewnia podatnikom pewność prawa.

W tym zakresie można mieć jednak wątpliwości co do pełnego zastosowania wskazanego wyroku TSUE w planowanej nowelizacji. Należy bowiem zauważyć, że Trybunał Sprawiedliwości wskazał w nim na kryterium „istotności” zmian przeprowadzonych w ramach ulepszenia, a nie samego stopnia ulepszenia. Kwestii jakie zmiany w nieruchomości należy uznać za istotne nie rozstrzygnęły również orzeczenia polskich sądów administracyjnych, które zapadły już po wyroku TSUE, tj. m.in. wyrok NSA z dnia 23 listopada 2017 r., sygn. akt I FSK 312/16.

Brak nadpłaty lub zwrotu dla niezasadnie wzbogaconego

Innym daleko idącym rozwiązaniem proponowanym przez MF jest wprowadzenie nowego pojęcia do ustawy o VAT oraz Ordynacji podatkowej jakim jest przesłanka „nieuzasadnionego wzbogacenia podatnika”. Zgodnie z nowelizacją, stwierdzenie i zwrot nadpłaty lub zwrot VAT miały by być uzależnione od jej niewystąpienia.

MF uzasadniając zmianę przepisów wskazał, że projektowana regulacja:

ma  na  celu  uniemożliwienie  nieuzasadnionego wzbogacenia podatnika przez obniżenie kwoty podatku należnego w następnych okresach rozliczeniowych  następujących  po  okresie, w  którym  powstała  nadwyżka kwoty podatku naliczonego nad kwotą podatku należnego, w sytuacji w której np. skutkujące zwiększeniem nadwyżki  kwoty  podatku  naliczonego  nad  kwotą  podatku  należnego obniżenie  podatku należnego  ma  związek  z  przerzuceniem  na  nabywcę  towaru  lub  usług  lub  osobę  trzecią ciężaru podatku.

Pojęcie, które w myśli nowelizacji zostanie wpisane jako przesłanka nadpłaty lub zwrotu VAT pojawiło się już wcześniej w orzecznictwie sądów administracyjnych, w szczególności w uchwale Izby Gospodarczej NSA z dnia 22 czerwca 2011 r., sygn. I GPS 1/11. We wskazanej uchwale NSA orzekł, iż „nie jest nadpłatą kwota podatku akcyzowego uiszczona z tytułu sprzedaży energii elektrycznej, w sytuacji, w której ten, kto ją uiścił nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego”. Ponadto w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano na orzecznictwo TSUE dotyczące nieuzasadnionego wzbogacenia podatnika i możliwości ograniczenia zwrotu VAT w oparciu o tę przesłankę, w szczególności wyrok z dnia 10 kwietnia 2008 w sprawie C-309/06 Marks & Spencer.

Wprowadzenie przedmiotowej zmiany oznaczać będzie konieczność wykazywania przez podatników, że nie staną się wzbogaceni w sposób nieuzasadniony w wyniku otrzymania nadpłaty lub zwrotu VAT, co może się wiązać z utrudnieniem dochodzenia tych kwot, albowiem może wymagać przedstawiania analiz wykazujących poniesienie określonej szkody z tytułu zastosowania np. stawki podatku wyższej niż prawidłowa. Przykładem może być sytuacja spadku sprzedaży z uwagi na wyższą cenę towarów lub usług.

Pozostałe zmian

Inne zmiany jakie wprowadzić ma projektowana nowelizacja to w szczególności:

• doprecyzowanie regulacji dotyczących przesłanek wykreślania z urzędu z rejestru podatników VAT oraz rejestru podatników VAT-UE;
• podwyższenie progu powiązania kapitałowego określającego podmioty powiązane na potrzeby VAT (dostosowanie do zmian w przepisach o podatkach dochodowych);
• uzależnienie możliwości wystawienia dla nabywcy faktury VAT z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy fiskalnej od wymienienia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż numeru NIP nabywcy oraz wprowadzeniu sankcji za odliczenie VAT z faktury do paragonu, na której nie znajduje się NIP nabywcy – w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze;
• wprowadzenie zmian obniżających do 15 % wysokość dodatkowego zobowiązania VAT w przypadku złożenia deklaracji korygującej w toku kontroli celno-skarbowej;
• dostosowanie przepisów dotyczących odpowiedzialności solidarnej do zmian w pakiecie paliwowym poprzez objęcie tą odpowiedzialnością podmiotów nabywających paliwa ciekłe;
• wyłączenie możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT przez niektóre grupy podatników, w tym w szczególności sprzedawców niektórych wyrobów elektronicznych korzystających z kanałów sprzedaży przez internet lub telefon;
• dostosowanie zwolnienia z VAT dla gier hazardowych do nowych przepisów ustawy o grach hazardowych;
• wykluczenie stosowania kaucji gwarancyjnej przez podmioty nowo powstałe;
• zmiana warunków odliczenia kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku zapłaconego za nabyte od rolnika ryczałtowego produkty rolne i usługi rolnicze.

Zgodnie z projektem, zmiany miałyby wejść w życie 1 lipca bieżącego roku.

Jan Czerwiński
Radca Prawny, Partner

jan.czerwinski@dzp.pl